Tel Çekme Nedir? Tel Çekme İşleminin Yapılışı
Tel Çekme nedir?
Tel veya çubuk çekme olarak adlandırılan süreç; üretimden kalın çap ile çıkan telin, belirli ölçülerdeki kalıplar içinden geçirilerek çapının küçültülme işlemidir. Tel kesitleri çoğunlukla dairesel olup kare veya altıgen kesitlerde mevcuttur. Dairesel kesitli çubuklar çekilerek cıvata ve saplama gibi bağlantı elemanlarının üretilmektedir. Dairesel kesitli teller ise kablo ve yayların üretiminde kullanılabilmektedir. Çelik tellerin üretiminde filmaşin isimli bir hammadde kullanılmaktadır. Üretimden çıkan teller ilk etapta büyük ölçülerde üretilmektedir. Telin istenilen ölçülere getirilmesi için tel çekme işlemi uygulanmaktadır. Aynı zamanda haddeleme olarak bilinen bu işlemde makinaları haricinde, el haddeleri de kullanılmaktadır.
Tel çekme işlemi uygulanan teller çekilerek inceltilmektedir. İstenilen ölçülere ulaşıldığında elmas haddeler ile son düzenlemeler yapılmaktadır. Tel çekme işlem ile tellerin boyunda uzama olurken çapları ise küçülmektedir. Üzeri paslı olan tellerin mekanik veya kimyasal yöntemler ile üzerindeki paslardan arındırılması sağlanır. Aks halde kullanılan kalıpların aşınmasına yol açar.
Tel Çekim Makinaları
Tel çekim işleminde kullanılan makine çeşitlerini incelediğimizde karşımıza ilk silindir makinalar çıkmaktadır. Bu makinalar üzerinde 2 adet birbirine ters yönde dönen çelik merdane mevcuttur. Tel çekim işleminde kullanılan merdaneler silindir şeklinde iken levha çekiminde kullanılan merdaneler düzdür. İstenilen ölçü üst merdanenin hareketi sayesinde ayarlanabilmektedir. Merdane üzerindeki kanallar vasıtasıyla istenilen ölçülere kadar çekilebilmektedir. Ve son işlem olarak elmas haddelerden çekilmesiyle kullanıma hazır hale getirilmektedir. Silindir makinalar haricinde farklı makinalar ile de tel çekme işlemi gerçekleştirilmektedir. Bunlar birden fazla elmas haddeleme veya tel tavlama işlemleri ile gerçekleşir. Ayrıca elle tel çekme de yapılabilmektedir. Bu işlem için elmas haddelerden geçirilen tel istenilen ölçüye getirilmektedir. Ayrıca çekme işleminde gres ve sabun tozu kullanılan yöntem kuru tip tel çekme, sıvı yağ kullanılan yönteme ise ıslak tel çekme denir. Alüminyum, bakır, nikel, karbonlu ve paslanmaz çelik tel çeşidine göre kullanılacak yağ belirlenir.
Tel Çekme İşleminin Yapılışı
Öncelikle teller paslı ise çeşitli yöntemler ile paslardan arındırılması gerekir. Daha sonra çekilecek teller tavlanır. Tavlama işlemi ön tav, ara tav ve son tav olmak üzere çekim işlemi sırasında aşama aşama uygulanmalıdır. Filmaşin tavlana derecesi 850-1050 C dereceyi bulmaktadır. Ayrıca telin kalınlık ve uzunluk ölçülerine göre makine mı yoksa el haddesi ile çekim yapılacağına karar verilir. Ayrıca 5 mm altındaki teller çekme yolu ile elde edilirken, 5mm üzeri teller sıcak haddeleme denilen yöntem ile elde edilmektedir. Eğer tel çapı fazla ise birden fazla tavlanması gerekmektedir. Haddeler arası ölçüler ayarlandıktan sonra merdane üzerindeki büyükten küçüğe doğru ilerleyen kanallar kullanılmalıdır. Telin doğru ve düzgün şekilde çekilebilmesi için silindirden çıkan ucun düşük kuvvetle çekilip yön verilmesi gerekmektedir. ve son işlem olarak silindirden çıkan tel elmas haddeden geçirilip son haline getirilmektedir.
Boru çekme işlemi de esas olarak tel çekme işlemine çok benzer. Boru kalıptan çekilirken içine silindirik parça (mandrel) konulmaktadır.
Diğer Yazılar