Cıvata Kalitesi Nedir?

Birçok bağlantı elemanının üretim malzemesi, kalite göstergelerinden biridir. En sık kullanılan bağlantı elemanlarından biri olan cıvata kalitesi için üretim malzemelerine bakmak gerekir. Cıvata çoğunlukla demir ya da çelikten üretilmektedir. Ancak farklı malzemelerden de üretimleri yapılmaktadır.

Cıvataların üretildiği malzemenin kopma dayanımı ile alt akma gerilmesine göre cıvata kalitesi belirlenmektedir. Bu durumların tespit edilemediği zamanlarda orantısız uzama gerilmesi esas alınmaktadır.

Cıvata Kalitesi Nasıl Hesaplanır?

Cıvata kalite sınıfları 2 rakamlı olarak ifade edilmektedir. Bunlar 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 9.8, 10.9, 12,9 olarak kullanılmaktadır. Bu ifadelerin hesaplama mantığı şu şekildedir. Üretimde kullanılan malzemenin çekme dayanımını ilk rakamı 100 ile çarparak bulabilirsiniz.

İkinci rakamı ise 10’a bölüp, ilk rakam ile çarpılırsa akma ve orantısız uzama değerleri tespit edilmektedir. Eğer sonuç 8.8 ve altı ise alt akma gerilme değeri, 8.8 ve üstü ise orantısız uzama gerilme değeri tespit edilir.

Çekme (Mukavemeti) Dayanımı

Bir malzemenin dayanabileceği birim alana düşen maksimum kuvvete çekme dayanımı denir. Bunu bir örnek ile hesaplamak gerekirse; 5.6 kalitesindeki bir cıvatanın çekme dayanımını bulmak için ilk rakamı 100 ile çarparız. Bu malzeme 5×100=500 N/mm2 çekme mukavemetine sahiptir.

Alt Akma Gerilme Değeri

Yumuşak malzemelerde şekil değişiminde elastik bölgeden, plastik bölgesine geçerken grafikte oluşan dalgalanın en alt noktasına alt akma gerilme değeri denir. Bunu bir örnek ile hesaplamak gerekirse; 8.8’lik bir cıvatanın orantısız uzama gerilme değeri 8/10x(8×100)=640 N/mm² olarak hesaplanmaktadır.

Orantısız Uzama Gerilmesi

Sert malzemelerde şekil değişiminde elastik bölgeden, plastik bölgesine geçerken bir dalgalanma yaşanmaz. Geçiş noktasındaki gerilme değerine, akma gerilmesi ya da orantısız uzama gerilmesi denilmektedir. Bunu bir örnek ile hesaplamak gerekirse; 6.8 kalitesinde M12’lik bir cıvatanın dayanabileceği maksimum kuvvet kaç Newton’dur? 8.8’lik cıvatanın çekme dayanımı 8×100=800 N/mm²’dir. Çekme dayanımı dairenin alanı çarpılınca istenilen kuvvet değeri bulunmaktadır. 800 N/mm² x π x R²/4= 800 N/mm² x π x (12 mm)²/4= 90.477,87 N= 90,48 kN

Bağlantı elemanı seçerken, cıvataların dayanım sınıfı, somun dayanım sınıfına denk olmalıdır. Yani 5.8 kalite cıvata için 6 kalite somun uygundur. 10.9 kalite cıvata ile 10 kalite somun kullanılmalıdır, 8 kalite veya daha düşük dayanım sınıfına sahip bir somun kullanmak ise yanlıştır.

Cıvata Kalite Çeşitleri

8.8 kalite cıvatalar DIN Normlarına uygun olarak, C35 ya da CK35 malzemelerinden imal edilmektedir. 8×8=64 Kg./mm2 çekme dayanımı vardır. HRC 21~29 sertlik değerleri arasındadır.

10.9 kalite cıvatalar DIN Normlarına uygun olarak, 41Cr4 malzemeden imal edilir. 10×9=90 Kg./mm2 çekme dayanımı vardır. HRC 31~39 sertlik değerleri arasındadır.

12.9 kalite cıvatalar DIN Normlarına uygun olarak 42CrMo4 malzemesinden üretilmektedir. 12×9=108 Kg./ mm² çekme dayanımı vardır. HRC 39~44 sertlik değerleri arasındadır.

Benzer Yazılar

admin 0 Yorumlar